دریاچه‌های کوهستانی ایران

در ابتدای کتاب دریاچه‌های کوهستانی ایران به قلم نویسنده علی مقیم می‌خوانیم:

بحث پیرامون شناسایی دریاچه‌های کوهستانی ایران و دیدار این آبگیرهای بزرگ در کشوری با آب‌وهوای معتدل کوهستانی­ و نیمه‌خشک بیابانی، مقوله‌­ای است که می‌­باید با دقت و ظرافت بیشتری به آن پرداخته شود. تفکیک دریاچه‌­ها در ایران به سه شکل کوهستانی، مصنوعی، جلگه­‌ای و ساختار و شکل­‌گیری آنها مطلبی است که جغرافی‌دانان باید به آن بپردازنـد. امـّا ضـرورت وجود یـک کتـاب­ راهنمای دستیابی به دریاچه‌­های کوهستانی ایران، مرا بر آن داشت تا این کتاب را جهت استفادۀ عموم علاقه­مندان به طبیعت زیبای ایران به رشتۀ تحریر در آوردم.

وسعت دریاچه‌های کوهستانی ایران با توجه به شرایط حساس آب و هوایی کشور در سالهای پربارندگی وکم بارندگی به صورتی کاملاً محسوس تغییر می­‌کند. چه، در بعضی از سال‌های بسیار کم‌­بارش شاهد آن هستیم که دریاچه­‌هایی که آب آنها محصول ذوب برف‌های باقیمانده از زمستان یا بهمن‌های بزرگ است کاملاً خشک شده­‌اند و به عکس درماه‌هایی از بهار نیز به علت سردی بیش از حــد هــوا و پــایین بـودن درجـۀ حرارت، از  ذوب شدن برف‌ها خبری نیست و بدین ترتیب، از  دریاچۀ حاصله از آنها برکۀ کوچکی بر جای مانده است.

آنچه در این ­کتاب ­به عنوان راهنمای دستیابی به دریاچه‌های کوهستانی ایران از آن نام برده­‌ام، اجرای­ برنامه­های حتی‌­المقدور کوهپیمایی ­و استفادۀ حداقل از وسائط نقلیه است. پُر واضح است که در خاتمۀ هر گزارش، به ذکر سایر مسیرها نیز توجه گردیده و در برخی از موارد به جاده‌های ماشین‌رو برای آن دسته از علاقه‌­مندان که به هر شکل امکان راهپیمایی طولانی را ندارند اشاره شده است.

به طور کلی در خصوص دریاچه‌های کوهستانی ایران این نکته را نباید از یاد برد که میزان آب اکثریت ­قریب به اتفاق اینگونه دریاچه‌ها- خواه در ارتفاع 4000 متری قرار گرفته باشند و خواه در 1500 متری – در فصل تابستان گرم نواحی کوهستانی ایران تغییرات چشمگیری پیدا می‌­کند.

از دیگر مسائلی که در مقدمه این ­کتاب می‌­باید بر آن انگشت بگذارم، عامل زمان است که در هر یک از گزارش‌ها کم و بیش به آن اشاره شده است. مدت کوهنوردی و حتی ­راهپیمایی به دلیل متفاوت بودن توانایی‌های بدنی افراد یکسان نخواهد بود. به این ترتیب در هر یک از گزارش‌های برنامه سعی شده تا حداکثر زمان مطلوب برای یک راهپیمایی منظور گردد. بدیهی است خوانندۀ گرامی به هنگام مطالعۀ کتاب درخواهد یافت که به همراه یک گروه کوهنوردی عازم بازدید از یکی از دریاچه‌­های کوهستانی ایران ­گردیده است و به طورکلی خود را در آن برنامه حس خواهد کرد و برای اجرای آن حتماً فواصل زمانی را براساس شکل مطلوب و مورد نظر خویش برنامه‌ریزی خواهد نمود.