گزیده سیاحت‌نامه ابراهیم بیگ

همزمان با شروع دوره جدید و پیشرفت علم، جامعه فرهنگی و ادبی ایران به تکاپو افتاد. تکاپوی این افراد از این جهت بود که سرعت پیشرفت علم و دانش در غرب را مشاهده می‌کردند در حالیکه جامعه ایرانی همچنان در مشکلات فراوان خود غرق بود. این صاحب‌نظران هر کدام دلیلی برای این عقب‌ماندگی معرفی می‌کردند. برخی برای مثال نبود قانون را عامل اصلی می‌دانستند. برخی نیز مانند زین‌العابدین مراغه‌ای فرهنگ را عامل اصلی توسعه و پیشرفت می‌دانستند و از اینرو به انتقاد از فرهنگ ایرانی پرداختند. کتاب گزیده سیاحت‌نامه ابراهیم بیگ که به کوشش دکتر هاشم آقاجری گردآوری شده است، در تلاش است تا یک اثر مهم داستانی این دوره را به مخاطبان معرفی کند.

در مقدمه این کتاب به قلم دکتر آقاجری می‌خوانیم:

کتاب «سیاحتنامه ابراهیم بیک یا بلای تعصب او» رمانی اجتماعی – انتقادی است که در سه جلد کاملاً مستقل نوشته شده است. جلد نخست این کتاب در اواخر سلطنت ناصر الدین شاه قاجار و احتمالاً در سال ۱۳۱۲ قمری به چاپ رسیده است. جلد دوم به سال ۱۳۲۳ ق. در دومین سال سلطنت مظفر الدین شاه و سرانجام جلد سوم در سال ۱۳۲۷ ق چاپ و منتشر شده است.
بخش اصلی و مهم این رمان همان جلد نخست است که به سیاحت قهرمان داستان ابراهیم بیک در ایران اختصاص دارد و ما در کتاب حاضر خلاصه‌ای از آن را ارائه کرده‌ایم. جلد دوم بازگشت ابراهیم بیک به مصر، داستان عشق او به «محبوبه» و سرانجام مرگ آن دو را از رنج اندوه میهن شرح می‌دهد. جلد سوم، داستان خواب دیدن يوسف عمو، لله ابراهیم بیک و مسافرت او در عالم رؤیا به بهشت و دوزخ را بیان می‌کند. سیاحتنامه ابراهیم بیک از زمره معروف‌ترین و مؤثرترین آثار ادبیات سیاسی – اجتماعی مشروطه است که در زمان انتشار در میان گروه‌های گوناگون مردم ایرانی خوانده می‌شده و نگرش انتقادی نسبت به وضع کشور را در آنها بر می‌انگیخته است.